ဘုံ၊ ဘ၀ေတြဆုိတာ တစ္ကယ္ရွိရဲ႕လား...?

(၃၁)ဘုံ ရွိ၊ မရွိ အေမးပုစၧာ

၂၀၁၁-ခု၊ ၂-လပုိင္း၊ ၁၃-ရက္ေန႔က စတင္ျပိးေတာ့ ထုိင္းႏုိင္ငံ၊ ဘန္ေကာက္ျမဳိ႕မွာ ဗုဒၶဓမၼ သင္တန္း ေလး တစ္ခုဖြင့္ျဖစ္္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီသင္တန္းေလး ျဖစ္ေျမာက္လာဘုိ႔ အဓိက ေက်းဇူးျပဳတဲ့သူ ေတြကေတာ့ ကိုလင္းႏုိင္နဲ႔ ဓမၼမိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်င္းတစ္စုပါ။ ၁၃-ရက္ေန႔ကေတာ့ သင္တန္းအစ ေန႔ဆုိေတာ့ သင္တန္းသားသိပ္မမ်ား လွပါဘူး။

သင္တန္းခ်ိန္ကုိ သုံးနာရီမွာ “နေမာ တႆ....” သုံးၾကိမ္ရြတ္ဆုိျပီး ေတာ့ သင္တန္းကို ဖြင့္လွစ္ ခဲ့ပါတယ္။

အစဆုံး မိတ္ဆက္အေနနဲ႔ သင္ျဖစ္ခဲ့တာ ေလးေတြကေတာ့ “ၾသကာသ” ရွင္းတမ္းေလးပါ။ ဗုဒၶဘာသာ အမ်ားစုဟာ မိရုိးဖလာ အေနအားျဖင့္ “ၾသကာသ” ကန္ေတာ့္ခ်ဳိးကုိ ႏႈတ္တုိက္ အာဂုံရြတ္ဆုိ ေနၾကေပမယ့္ ထုိၾသကာသ ကန္ေတာ့ခ်ဳိးရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကုိ သိသူကေတာ့ အလြန္ နည္းပါးလွပါတယ္။ ဒီေန႔သင္တန္း တက္ ၾကတဲ့သူေတြကေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ ၾသကာသရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကုိသိၾကသူမ်ားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ထုိကန္ေတာ ့ခ်ဳိးထဲမွာပါတဲ့ ကာယကံ(၃) ပါး၊ ၀စီကံ (၄)ပါး၊ မေနာကံ(၃)ပါး စတဲ့ တရားေတြရဲ႕ သရုပ္အဓိပၸါယ္ကိုေတာ့ မသိၾကတာမ်ားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သင္တန္းအစေန႔မွာ ၾသကာသရွင္းတမ္းကုိ စတင္သင္ျဖစ္ခဲ့တာပါ။ စာေတြသင္လုိက္ သက္ဆုိင္ရာ ဇာတ္ေၾကာင္းေလး ေတြေျပာလိုက္နဲ႔ ပဲ အခ်ိန္ေတြဟာ ကုန္မွန္းမသိ ကုန္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ ေလးနာရီခြဲခန္႔ေရာက္တဲ့အခါ အျခာသင္တန္းတက္ စရာရွိတဲ့ သင္တန္းသူေတြကုိ ငဲ့ကြက္၍ သင္တန္းျဖဳတ္ျပီး ေမးစရာရွိတာ ေမးဘုိ႔ကမ္းလွမ္းလုိက္ပါတယ္။ ထုိ႔ေနာက္ အကယ္၍ မရွင္းလင္းသည္မ်ားရွိရင္ တယ္လီဖုန္း ဆက္၍ ေမးျမန္းႏုိင္ေၾကာင္းလည္း တံခါးဖြင့္ေပးခဲ့ပါတယ္။

အဲဒိေန႔ကစလုိ႔ ေလးရက္ၾကာသြားတဲ့အထိ တယ္လီဖုန္း ဆက္ျပီးေမးမယ့္သူ တစ္ဦးမွေပၚ မလာခဲ့ပါဘူး။ ငါးရက္ေျမာက္တဲ့ ယေန႔ (၁၇.၂.၂၀၁၁) မွာေတာ့ ထူးထူးျခား ျခား တယ္လီဖုန္းဆက္ျပီး ေမးမယ့္ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ေပၚလာပါတယ္။ သူ႕နာမည္ကေတာ့ ကိုထြန္းေအာင္ပါ။ ထူးထူး ျခားျခား သင္တန္းသူေတြမ်ားတဲ့အထဲမွာ သင္တန္းသားက သုံးေယာက္ထဲပါေတာ့ အေသခ်ာကုိ မွတ္ မိေနပါတယ္။ (ႏွစ္ေယာက္ကေတာ့ အက်ဳိးေဆာင္ေတြေလ)။ သူေမးတာေလးေတြက အမ်ားအတြက္ အက်ဳိးရွိႏိုင္သလုိ အမ်ားလည္း သိခ်င္ေနၾကမယ့္ ေမးခြန္း ေလးေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ ၾကိဳးစားျပိး ေျဖျပ လုိက္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာတစ္ခု ေျပာစရာရွိတာက ျမတ္စြာဘုရားဟာ တစ္ေလာကလုံးက ေမးလာတဲ့ ေမးခြန္းမွန္သမွ်ကုိ မေမာမပန္းေျဖၾကား ေတာ္မူပါ တယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမတ္စြာဘုရားဟာ အက်ဳိးရွိသည္ ျဖစ္ေစ၊ မရွိသည္ျဖစ္ေစ ေမးသမွ်ေမးခြန္းေတြကို အလိုအေလွ်ာက္ ေျဖၾကားေပးေနတဲ့ “အေျဖ ထုတ္စက္” တစ္ခုမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေလာကအတြက၊္ သံသရာအတြက္ အက်ဳိးမရွိတဲ့ ေမးခြန္းမ်ဳိး ဆုိရင္ ပယ္ခ်ေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒိလုိ ပယ္ခ်ျခင္းဟာ လည္း ျမတ္ဗုဒၶအလုိေတာ္အရ ေျဖဆုိျခင္း တစ္မ်ဳးိပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ဘုရားသားေတာ္ျဖစ္တဲ့ သင္တန္းဆရာအေနနဲ႔လည္း ျမတ္စြာဘုရားထုံး ႏွလုံးမူျပီး ေျဖသင့္တဲ့ အေျဖ၊ ေျဖႏုိင္တဲ့အေျဖဆုိရင္ ၾကဳိးစားျပိး ေျဖဆုိေပးသြားမွာပါ။ ပိဋကတ္ သုံးပုံေဆာင္ ရဟန္းတစ္ပါး မဟုတ္ေလေတာ့ မေျဖႏုိင္တဲ့ ေမးခြန္းေတြလည္း မ်ားစြာရွိမွာပါပဲေလ။ (အေမး ႏြားေက်ာင္းသား၊ အေျဖ ဘုရားေလာင္း လုိ႔ဆုိထား တယ္မုိ႔လား။) ေကာင္းျပီ အဲဒိေတာ့ ကိုထြန္းေအာင္ရဲ႕ ေမးခြန္းေလးေတြကုိ ေဆြးေႏြးၾကည့္ၾကရေအာင္ သူေမးတဲ့ေမးခြန္းေတြထဲက…..

နံပါတ္(၁) အရွင္ဘုရား၊ သုံးဆယ့္တစ္ဘုံဆုိတာ တစ္ကယ္ရွိလားဘုရား။
(၂) အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ အေၾကာင္းေလးကုိ တပည့္ေတာ္နားလည္ေအာင္ ရွင္းျပေပးပါဘုရား။
(၃) ပိဋကတ္သုံးပုံဆုိတာ ဘုရားေဟာတဲ့စာေတြဆုိတာ တစ္ကယ္လားတဲ့။

ကဲ-စာဖတ္သူလည္း ဒီေမးခြန္းေလးေတြရဲ႕ အေျဖေလးေတြကုိ သိခ်င္ေနမယ္ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေနရာမွာ ေမးခြန္းတစ္ခုစီကုိ ပုိ႕စ္တစ္ခုစီနဲ႔ ၾကိဳးစားျပီး ေျဖဆုိေပးသြားပါမယ့္။

အရင္ဆုံး နံပါတ္ (၁) ေမးခြန္းကို စ ေဆြးေႏြး ရေအာင္၊ သိပၸံပညာ သိပ္တုိးတက္ေနတဲ့ ေခတ္ၾကိးမွာ လက္ေတြ႔မွ ယုံႏုိင္မယ္ဆုိတဲ့ သူေတြရဲ႕ ဒီေမးခြန္းဟာ ဗုဒၶဘာသာ အေပၚမွာ ယုံၾကည္တဲ့သူေတြေရာ၊ မယုံၾကည္တဲ့ သူေတြေရာ ေမးလြန္းတဲ့၊ သိပ္ကိုေခတ္စားတဲ့ ေမးခြန္း တစ္ခုပါ။ ဒီေမးခြန္းေလးနဲ႔ပါတ္သက္လုိ႔ တုိက္ရုိက္မဟုတ္ေပမယ့္ ပါတ္သက္ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ အျဖစ္ အပ်က္ေလးတစ္ခုကို အရင္တင္ျပ ခ်င္ပါတယ္။ တစ္ခါက ျမန္မာႏုိင္ငံက အလြန္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားတဲ့ ရုပ္ရွင္ မင္းသားတစ္ေယာက္က မင္းကြန္း တိပိဋကဆရာေတာ္ၾကိးကုိ ေမးခြန္းတစ္ခု သြားေမးပါတယ္။ သူေမးတဲ့ ေမးခြန္းက သုံးဆယ့္တစ္ဘုံ ထက္ျမင့္ပါတယ္။

သူေမးတာက“ အရွင္ဘုရား၊ နိဗၺာန္ ဆုိတာ တစ္ကယ္ရွိလား” ဆုိေတာ့ ဆရာေတာ္ ၾကိးက “ရွိတာေပါ့” လုိ႔ေျဖေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒိေတာ့ သူက ဆက္ေမးပါတယ္။“ အဲဒါဆုိ အဲဒိ နိဗၺာန္က ဘယ္မွာရွိတာလည္းဘုရား၊ တပည့္ေတာ္လည္း ျမင္ခ်င္လုိက္တာ” လုိ႔ဆက္ျပီးေစာဒကတက္ ေမးပါတယ္။ သူကေတာ့ ဘယ္လုိ ေစတနာမ်ဳိးနဲ႔ ေမးတယ္မသိဘူး။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဆရာေတာ္ၾကိး ေျဖလုိက္ တဲ့အေျဖကေတာ့ အလြန္ကို တန္ဘုိးမျဖတ္နုိင္ေလာက္ကုိ ေကာင္းလြန္းလွပါတယ္။ ဆရာေတာ္ၾကိးေျဖၾကား လိုက္ပုံေလးက

“နိဗၺာန္ကုိ ျမင္ခ်င္တယ္ေျပာရေအာင္ ျမင္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ ညဏ္ (ျမင္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ အဆင့္) မင္းမွာ ဘယ္ေလာက္ရွိလုိ႔လဲ” တဲ့။

ေကာင္းလုိက္တဲ့အေျဖ၊ ေမးခြန္းရဲ႕ ျပႆနာဟာ ရွင္းသြားပါတယ္။ ဆရာေတာ္ၾကီးက ဘာမွ ဆက္မမိန္႔ေပမယ့္၊ ရွင္းရွင္း ေျပာရရင္ေတာ့ “နိဗၺာန္ကုိ ျမင္ခ်င္ရင္ ျမင္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ ညဏ္ ရေအာင္လုပ္” လုိ႔မိန္႔ေတာ္မူ လုိက္တာပါ။ နိဗၺာန္ကို ျမင္ႏုိင္ေလာက္တဲ့ ညဏ္ဆုိတာေတာ့ မဂ္ညဏ္၊ ဖုိလ္ညဏ္ ပါပဲ။

ခု-ကိုထြန္းေအာင္ ေမးတဲ့ ေမးခြန္းဟာ ဒီသေဘာေတြ အမ်ားၾကိးပါေနပါတယ္။ ေမးခြန္းရဲ႕ ဆုိလုိရင္းက မျမင္ရတဲ့ ဘုံေတြကို မယုံခ်င္ဘူး။ ျမင္ရတဲ့ လူ႕ဘုံနဲ႔၊ တိရစၧာန္ဘုံ ဒါပဲ ယုံခ်င္တယ္ဆုိတဲ့ သေဘာပါ။ ေကာင္းျပီ မျမင္ရလုိ႔ မယုံဘူးဆုိရင္၊ ေလာကမွာ မျမင္ရပဲ လက္ခံေနရတဲ့ အရာေတြ မ်ားစြာရွိတယ္ ဆိုေတာ့ သိၾကမွာပါ။ ဥပမာ- လူေတြရဲ႕ စိတ္ကုိ ဘယ္လုိမွ မျမင္နုိင္ပါဘူး။ ဘယ္လုိ မွန္ဘီလူးနဲ႔ၾကည့္ၾကည့္ လူရဲ႕ စိတ္ကုိ ျမင္ႏုိင္တယ္ ဆုိတဲ့ စက္မေပၚေသးပါဘူး။ ဘယ္ေတာ့မွလည္း ေပၚမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဒိ စိတ္ရွိေနတာကို လက္မခံ တဲ့သူဆုိတာ ေလာကမွာမရွိဘူး။ ဒီစိတ္ေလးဟာ မျမင္ရေပမယ့္ သူ႕ေၾကာင္ပဲ ကမၻာၾကီးမွာ စစ္ေတြျဖစ္ ပူေလာင္ဒုကၡေတြေရာက္၊ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ကုိ စတင္ဖန္တီးတဲ့ အရာဟာလည္း အလြန္ျပင္းထန္တဲ့ေဒါသ ဆုိတဲ့ စိတ္ပါပဲ။ ေလာကၾကိး ေအးခ်မ္းသာယာျပိး ညီညႊတ္မွ်တစြာေနႏုိင္ေအာင္ ဖန္တီးေပးတာဟာလည္း အဲဒိ စိတ္ပါပဲ။ ျမတ္စြာဘုရားက “စိေတၱန နီယေတ ေလာေကာ” ေလာကၾကိးတစ္ခုလုံးကုိ စိတ္က (ေဆာင္ေန တယ္)ဖန္တီးေနတယ္လုိ႔ေဟာေတာ္မူပါတယ္။ လူေကာင္း၊ သူေကာင္းျဖစ္ေစတာလည္း ဒီစိတ္ပါပဲ၊ လူဆုိး ျဖစ္ေစတာလည္း ဒီစိတ္ပါပဲ။ စိတ္ကေလးက ၾကည္လင္ေတာ့ ရုပ္အဆင္း အဂၤါေလး လွလုိ႔။ ၾကည္လင္လုိ႔၊ ၾကည့္ေကာင္း၊ ရႈေကာင္းေလးျဖစ္ေနပါတယ္။ ေဟာ-စိတ္က ၾကမ္းတမ္းျပီ ဆုိေတာ့ မ်က္ႏွာက နီလာတယ္။ အသားေတြ တဆတ္ဆတ္တုန္လာတယ္။ အလြန္ ျပင္းထန္လြန္းရင္ မူးေမ့လဲသြားတာမ်ိဳး လည္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ စိတ္ၾကာင့္ ရုပ္ေတြေျပာင္းေနတဲ့သေဘာပါ။ ဒီရုပ္ေတြရဲ႕ ေျပာင္းလည္းမႈကုိ ၾကည့္ျပီးေတာ့ သူ-စိတ္ဆုိးေန တယ္၊ သူ-စိတ္ေကာင္းေနတယ္ဆုိတာသိႏုိင္တာပါ။ အဲဒိဆုိးေနတဲ့၊ ေကာင္းေနတဲ့ စိတ္ကုိ ဘယ္သူမွ မျမင္ႏုိင္ပါ ဘူး။ အတြင္းက ျဖစ္၊ ပ်က္ေနတဲ့စိတ္ကုိဘယ္သူမွ မျမင္ႏုိင္ေပမယ့္၊ မျမင္ရလုိ႔ စိတ္မရွိဘူးလုိ႔ေတာ့ ဘယ္သူမွ မေျပာရဲပါဘူး။

ေနာက္ဥပမာေတြ ေပးစရာမ်ားစြာရွိေပမယ့္ ဒါေလာက္ ဆုိလုံေလာက္ပါျပီ(ဥပမာနဲ႔ ပါတ္သက္ျပိး မရွင္းေသးရင္ သင္တန္းက်ရင္ ထပ္ရွင္းပါမယ္။) အဲဒိလုိ ရုပ္ေတြရဲ႕ အေကာင္းအဆုိးကို ၾကည့္ျပိး စိတ္ရွိတာကုိ သိႏုိင္ရင္၊ လူေတြရဲ႕ ေကာင္းမႈ၊ မေကာင္းမႈကုိၾကည့္ျပိး ေကာင္းတဲ့ဘုံဌာန၊ မေကာင္းတဲ့ ဘုံဌာနေတြလည္း ရွိကို ရွိရမယ္ဆုိတာ ညဏ္မ်က္စိနဲ႔ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္သိႏုိင္ပါတယ္။ ကဲ-ေနာက္တစ္မ်ဳိး လက္ေတြ႔ဆန္ဆန္ ေဆြးေႏြး ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္။ ေလာကမွာ သူတစ္ပါး အသက္သတ္ျခင္း၊ သူတစ္ပါး ဥစၥာခုိးျခင္း စတဲ့ အမႈေတြကုိ လုပ္တဲ့ သူေတြရ႕ဲ အက်ဳးိရလာဒ္ဟာ မေကာင္းပါဘူး။ အဲဒိသူေတြရဲ႕ ရရွိမယ့္ အက်ဳးိရလာဒ္အျဖစ္ ေနရာဟာ ေထာင္ စသည္က်ျခင္း။ သူမ်ားကုိ သတ္၍ ကုိယ္ ျပန္အသတ္ ခံရျခင္းစတဲ့ အက်ဳိးေတြဟာ မေကာင္းမႈလုပ္တဲ့ သူေတြရဲ႕ လားရာ အရပ္ေတြပါ။ ေကာင္းတာ လုပ္တဲ့သူေတြည္း ဒီလုိပါပဲ။ သူတုိ႔လုပ္တဲ့ေကာင္းမႈေတြေၾကာင့္ လူခ်စ္လူခင္ေပါမ်ားျခင္း ၊ ေကာင္းတဲ့ ဂုဏ္သတင္းေက်ာ္ေစာျခင္း။ လူပုံအလယ္တင့္တယ္ျခင္းဆုိတာေတြဟာ သူတုိ႔လုပ္တဲ့ေကာင္းမႈ ေတြက ေပးအပ္တဲ့အက်ဳးိေက်းဇူးေတြပါ။ အဲဒိလုိပါပဲ။ ေလာကမွာ မေကာင္းတာ လုပ္တဲ့ သူေတြရဲ႕ မေကာင္းမႈေတြဟာ လုပ္ခ်င္းတုိင္းလုပ္ ဘာအက်ဳိးမွ မေပးဘူးဆုိရင္ ေလာကမွာ လူေကာင္းဆုိတာ ဘယ္ရွိေတာ့မလဲ။ ဒီအတုိင္းပဲ ေကာင္းတဲ့အလုပ္ေတြဟာလညး္ ဒီတုိင္းအလဟႆ ျဖစ္သြား မယ္ဆုိရင္ လူသား ခ်င္းစာနာစရာ၊ ကူညီစရာ၊ လွဴဒါနး္စရာမလုိေတာ့ဘူးေလ။အက်ဳိးမွမရွိတာလုပ္စရာလည္းဘယ္လိုေတာ့မလဲ။
ဒါေၾကာင့္ မေကာင္းတဲ့ လုပ္ရပ္ေတြဟာ မေကာင္းက်ဳိးကုိ ျဖစ္ေစတယ္ဆုိရင္ အဲဒိမေကာင္း တာကုိ လုပ္တဲ့သူေတြရဲ႕ မေကာင္းက်ဳိးကို ခံစားရမယ့္ေနရာဟာလည္း ရွိကုိရွိရမွာပါပဲ။ ထုိ႔အတူ ေကာင္းတာ လုပ္တဲ့ သူေတြရဲ႕ ရလာဒ္ ဟာ ေကာင္းက်ဳးိကို ျဖစ္ေစတယ္ဆုိရင္ အဲဒိေကာင္းက်ဳးိကုိ ခံစားရမယ့္ ဘုံဌာနဟာ ရွိကိုရွိရ မွာပါပဲ။ ဒါၾကာင့္ ေကာင္းတာလုပ္ရင္ ေကာင္းက်ဳးိရမယ္၊ မေကာင္း တာလုပ္ရင္ မေကာင္းက်ဳိးရမယ္လုိ႔ ယုံၾကည္ တဲ့ အေျခခံအသိေလးရွိတယ္ဆုိရင္ ဒီ-သုံးဆယ့္တစ္ဘုံ ျပႆနာဟာ အလုိလုိ ရွင္းသြားပါလိမ့္မယ္။ အဓိက အားျဖင့္ ဒီပုစၧာနဲ့ ပါတ္သက္ျပီးေတာ့ ေနာက္ဆုံးေျပာခ်င္တာေလးကေတာ့ ဘုံဌာနေတြ ရွိတယ္၊မရွိဘူး ဆုိတာ ထက္ ေကာင္းတဲ့အလုပ္ကုိ လုပ္တယ္၊ မလုပ္ဘူးဆုိတာသာ အေရးၾကိးတာပါ။ ဘုံဆုိတာေတာ့ ရွိသည္ဟု ယုံၾကည္သည္ ျဖစ္ေစ။ မရွိဘူးလုိ႔ ယုံၾကည္သညစ္ျဖစ္ေစ။ ဒီလမ္းကိုေလွ်ာက္ရင္ေတာ့ ဒီပန္းတုိင္ကိုေရာက္မွာ အေသခ်ာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္နဲ႔မမွီႏုိင္တဲ့ ပုစၧာေတြကုိ အခ်ိန္ကုန္ခံစဥး္စားေနမယ့္ အစား တစ္ကယ့္ လက္ေတြ႔ အက်ဳိးေပးမယ့္ တရားေတြကုိပဲ ဗုဒၶအလုိေတာ္က် က်င့္ၾကပါလုိ႔ တုိက္တြန္းရင္း “သုံးဆယ့္ တစ္ဘုံ” အေမးျပႆနာကို နိးဂုံခ်ဳပ္လုိက္ပါတယ္။

အားလုံးပဲ ဗုဒၶဓမၼနဲ႔ ဘ၀ရဲ႕

ျငိမ္းခ်မ္းရာကုိ ရွာေဖြႏိုင္ၾကပါေစ။

အရွင္ေတဇာနႏၵ(ေစတနာပန္းခင္း)